Stanisław Kunicki (działacz robotniczy)
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przynależność polityczna | |
.JPG)
Stanisław Kunicki ps. „Grzegorz”, "Abram Bendin", "Antonowicz", "Czarny", "Małpa", "Rudy" (ur. 6 czerwca 1861 w Tyflisie, zm. 28 stycznia 1886 w Warszawie) – polski działacz socjalistyczny i rewolucyjny.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Syn lekarza wojskowego Czesława oraz Heleny z Popiejków. Brat Ryszarda Pawła i Zofii[1]. Początkowo uczył się w domu, a następnie od 1871 w gimnazjum klasycznym w Tyflisie. Po przejściu ojca na emeryturę w 1878 rodzina przeniosła się do Warszawy. Kunicki pozostał jeszcze w Tyflisie do ukończenia gimnazjum w 1879[1]. Następnie studiował w Instytucie Inżynierów Komunikacji w Sankt Petersburgu (1879-1983), na czwartym roku został wydalony za nieopłacanie czesnego[2].
Przez kolegę z instytutu Sergiusza Degajewa w 1880 został wprowadzony do kółka rosyjskiej Narodnej Woli. działającego na terenie uczelni[1]. Współpracował też z innymi wybitnymi działaczami Narodnej Woli: Wierą Figner, Michaiłem Graczewskim i Ignacym Hryniewieckim[2]. Był także wtajemniczony w przygotowania do zamachu na cara Aleksandra II i udzielał pomocy spiskowcom[1]. Pod koniec 1880 r. wszedł także do kółka polskich studentów-socjalistów: Tadeusza Rechniewskiego, Aleksandra Dębskiego, Stanisława Michalewicza, uczących się na wyższych uczelniach Petersburga. Założyli oni tajne kółko dla wspierania krajowego ruchu socjalistycznego pod nazwą "Ognisko" lub "Rada Sekretna", które nosiło się z zamiarem utworzenia Polsko-Litewsko-Białoruskiej Partii Rewolucyjnej.
W lipcu i sierpniu 1882 wraz ze Ludwikiem Waryńskim i Kazimierzem Puchewiczem współtworzył program zakładanej partii Proletariat, który został ogłoszony w październiku tego roku[2]. Od września 1883 do czerwca 1884 był członkiem Komitetu Centralnego "Proletariatu". Wziął udział w zjeździe wileńskim partii (styczeń 1883) gdzie reprezentował ośrodek petersburski. Na zjeździe tym dokonano zjednoczenia z partią «Proletariat» wszystkich kółek socjalistów polskich, działających w rosyjskich ośrodkach uniwersyteckich[1]. W kwietniu 1883 ostrzeżony o groźbie aresztowania uciekł do Paryża, ale już od sierpnia działał w Warszawie. Po aresztowaniu większości działaczy "Proletariatu" we wrześniu i październiku 1883 udał się do Petersburga. Tam wraz z Tadeuszem Rechniewskim uczestniczył w przygotowaniach do udanego zamachu Sergiusza Degajewa na inspektora tajnej policji Grigorija Sudiejkina[1].
W lutym 1884 podczas zjazdu Narodnej Woli w Paryżu zawarł formalną umowę o współpracy tego ugrupowania z polskim Proletariatem, oznaczało to przejście z walk masowych do indywidualnych aktów terroru. Do kraju wrócił w marcu 1884 r. i objął, wraz z Aleksandrem Dębskim, kierownictwo partii[3]. Z powodu ostrego terroru carskiej policji nie był w stanie odbudować kółek robotniczych. Natomiast udało mu się wydać w nielegalnej drukarni nr 5 organu partyjnego "Proletariat"[2]. Współzałożyciel pism politycznych: „Walka Klas” i „Proletariat”. Zwolennik w tym czasie stosowania aktów terroru w polityce (metoda walki, którą poznał w „Narodnej Woli”).
Aresztowany w 28 czerwca 1884 i osadzony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej. Podczas pierwszych miesięcy pobytu w więzieniu popadł w depresję, a w miesiącach od października do grudnia 1884 r. uległ chwilowemu załamaniu się, z którego jednak przy pomocy towarzyszy szybko się wydobył[1]. Sądzony w procesie 29 proletariatczyków (1885) otrzymał wraz z Piotrem Bardowskim, Janem Pietrusińskim i Michałem Ossowskim wyrok śmierci[2]. Został stracony 28 stycznia 1886 na stokach Cytadeli.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g Leon Baumgarten, Kunicki Stanisław, Polski Słownik Biograficzny, t. 16, Wrocław-Warszawa-Kraków 1971, s. 194-195
- ↑ a b c d e Helena Wiórkiewicz, Kunicki Stanisław, w: Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, t. 3 K, Warszawa 1992, s. 550-553
- ↑ Irena Koberdowa, Socjalno-Rewolucyjna Partia Proletariat, Książka i Wiedza, Warszawa 1981.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Leon Baumgarten, Kunicki Stanisław, Polski Słownik Biograficzny, t. 16, Wrocław-Warszawa-Kraków 1971, s. 194-195
- Helena Wiórkiewicz, Kunicki Stanisław, w: Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, t. 3 K, Warszawa 1992, s. 550-553
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Aleksander Dębski, Stanisław Kunicki, www.archiwumlbc.w.interia.pl
- Michał Nowicki, Stanisław Kunicki w polskiej historiografii, www.komunizm.nazwa.pl, dostęp od ok. 23 lutego 2007 r.. komunizm.nazwa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-02-23)].